مسجد گوهرشاد از اصیل‌ترین مساجد ایران است که با داشتن معماری ایرانی و اسلامی جذابیت های زیادی دارد. این مسجد در دوره تیموریان ساخته شده است که در این دوره اوج اعتلای معماری ایرانی و اسلامی بوده است. به همین جهت این مسجد به عنوان یک مکان جذاب دیدنی و گردشگری مشهد محسوب می شود.
معرفی مسجد گوهرشاد بنای باشکوه دوره تیموری
مسجد گوهرشاد از جمله مساجد اصیل و تاریخی ایران محسوب می شود که به یک مکان مهم زیارتی و دیدنی تبدیل شده است. این مسجد در عصر تیموریان ساخته شده و نشان دهنده معماری خاص ایرانی و اسلامی آن دوران می باشد.
مسجد گوهرشاد در قسمت جنوبی حرم مطهر رضوی قرار گرفته و جزء اصلی ترین بخش های حرم به شمار می آید. این مسجد از قسمت شمالی به رواق دارالسیاده و دارالحفاظ منتهی می گردد. از طرف شرق به رواق امام خمینی رسیده و از سمت غرب به بست شیخ بهایی می رسد.
این مسیر با داشتن معماری خاص از قدیم الایام پابرجا بوده و در حال حاضر نیز جزء مهمترین بخش های حرم و در گروه مکان های دیدنی و گردشگری قرار می گیرد.
مسجد گوهرشاد در گروه مساجد چهار ایوانی قرار گرفته مساحت کل مسجد حدود ۹ هزار و ۴۱۰ متر مربع است و در گروه وسیع ترین مساجد حرم امام رضا قرار می گیرد. مساحت صحن این مسجد در حدود ۲ هزار و ۸۵۰ متر مربع می باشد، صحن این مسجد از لحاظ قدمت جزء قدیمی ترین صحن های حرم رضوی به شمار می آید.
این مسجد با داشتن یک گنبد فیروزه ای چشم نواز، دو گلدسته، چهار ایوان و ۷ شبستان جزء مساجد خاص ایران به شمار می آید که بنای مستحکم آن با کاشی کاری های معرق و غیر معرق کاری های زیبا و دیگر تزیینات هنرمندانه زینت داده شده اند. بر روی تمامی دیوارهای این بنا نام های خداوند، آیات قرآنی، احادیث، اشعار با کاشی کاری های بی نظیر با استفاده از خط خوش ثلث، خط نسخ و خط نستعلیق پوشیده شده اند.
تاریخچه مسجد گوهرشاد
گوهرشاد بیگم، همسر امیر شاهرخ تیموری بود که جزء زنان دانشمند آن دوران قرار می گرفت و به غیر از علاقه مند بودن به ادبیات و تاریخ، دستی هم بر سیاست داشت. در دوران این بانوی بزرگوار، حمایت های زیادی از معماران و هنرمندان می شد.
مسجد جامع گوهرشاد جزء برجسته ترین آثار تاریخی، مذهبی دوران تیموریان است که به دستور گوهرشاد بیگم این انسان ادب دوست و دانش پرور بنا شد.
در سردر ورودی ایوان دارالسیاده در کتیبه ایوان مقصوره نام این بانوی بزرگوار به عنوان بانی مسجد با خط زیبای پسرش شاهزاده بایسنقر میرزا بر روی کاشی های معرق هک شده است.
بنای این مسجد به دست معمار خوش ذوق و معروف آن دوران زین الدین شیرازی ساخته شده که ظرافت و سلیقه در تک تک قسمت های آن مشخص می گردد و بخش های زیادی از بنا با استفاده از گچ و آجر بنایی شده است.
طبق شواهد و مستندات تاریخی برای ساخت این مسجد حدود ۱۳ سال زمان صرف شده است و این مسجد به قدری شهرت پیدا کرده که در حال حاضر به عنوان هشتمین بنای باشکوه جهان اسلام معرفی می شود.
بخش های مختلف مسجد گوهرشاد
همانطور که در هنگام رزرو تور مشهد ترجیح می دهید تا پارک آبی مشهد و سایر پارک های دیگر را به خوبی شناسایی کرده و امکانات آنها را مورد بررسی قرار دهید، در مورد بناهای تاریخی و مساجد خاص آن نیز اطلاعات کافی به دست آورید. چرا که این بناها از دوران کهن به جای مانده و نشان دهنده قدمت این سرزمین است.
مسجد گوهرشاد از چهار ایوان، یک گنبد فیروزه ای و دو گلدسته تشکیل شده است که در ادامه به معرفی بخشی از این فضاها می پردازیم:
منبر مسجد
در قسمت جنوبی ایوان مقصوره یک محراب بزرگ قرار گرفته که این مهراب در زمان ساخت مسجد در آنجا نبوده و در زمان فتحعلی شاه قاجار به مسجد اضافه شده است. جنس این منبر از چوب گلابی و گردو بوده که در تزیین آن از هنر منبت و قلمزنی استفاده می کنند. ارتفاع منبر زیبا به گونه ای است که با ۱۴ پله می توان به بالای آن رسید.
ایوان مقصوره
ایوان مقصوره یکی از چهار ایوان این مسجد است که با سر در باشکوه و بلند به صورت قرینه در چهار ضلع مسجد قرار گرفته اند بزرگترین ایوان با ۳۵ متر طول در ضلع جنوبی صحن به سمت قبله قرار گرفته و نام آن ایوان مقصوره است. در انتهای این ایوان، محراب زیبایی با پایه های مرمر سفید قرار دادند، تمامی بخش های محراب را با کاشی کاری های معرق و آیات قرآن زینت کرده اند.
ایوان ساده
ایوان ساده به صورت قرینه با ایوان مقصوره در ضلع شمالی صحن قرار دارد. در بالای ایوان یک کتیبه باخط بسیار خوش قرار گرفته که متن روی آن در زمان شاه عباس صفوی نوشته شده است.
ایوان شرقی
ایوان شرقی در گذشته به ایوان حاج حسن مشهور بوده و به رواق امام خمینی متصل می گردد.
ایوان غربی
ایوان غربی که در گذشته به آن ایوان آب گفته می شد؛ چرا که یک کانال آب از زیر این ایوان عبور می کرد که در وسط ایوان دری بزرگ وجود دارد که به در سنگی مشهور است.
شبستان ها
شبستان های این مسجد همگی به صورت قرینه در اطراف ایوان ها ساخته شده اند که در ادامه به معرفی برخی از آنها می پردازیم:
- شبستان گرم محل عبادت آقایان و واقع در ضلع شرقی مسجد
- شبستان سبزواری متصل به صحن مسجد و واقع در جنوب ایوان شرقی
- شبستان تبریزی، معروف به شبستان بزرگ، واقع در ضلع جنوبی مسجد
- شبستان نهاوندی، واقع در ضلع جنوبی مسجد
- شبستان میلانی، واقع در ضلع غربی مسجد
- شبستان نجف آبادی، واقع در ضلع غربی مسجد و معروف به شبستان امام جمعه
- شبستان علوی یا شبستان آفتاب، واقع در ضلع شمالی مسجد
شکم گردی و دیدنی های اطراف مسجد گوهرشاد
پیدا کردن بهترین رستوران های مشهد که در نزدیکی حرم مطهر رضوی قرار گرفته اند، موجب می شود تا پس از زیارت حرم و بازدید از مسجد گوهرشاد مسافران و گردشگران دغدغه پیدا کردن یک مجموعه معتبر برای صرف غذاهای سالم را نداشته باشند.
در اطراف حرم بهترین رستوران سنتی مشهد و سایر رستوران های مدرن و کلاسیک وجود دارد که متناسب با ذائقه خود می توانید، برای خوردن غذاهای سنتی یا غذاهای فست فودی یک مجموعه تمیز و مرتب را انتخاب کنید.
رستوران پسران کریم یکی از معتبرترین رستوران هایی است که برای صرف غذا های سنتی و چلو ماهیچه می توانید به آن مراجعه نمایید.
حوادث تاریخی مسجد گوهرشاد
بهتر است در هنگام رزرو تور مشهد به غیر از رفتن به حرم امام رضا و برنامه ریزی برای رفتن به طرقبه مشهد یا چالیدره مشهد برای گشت و گذار و تفریح بازدید از مسجد گوهرشاد را نیز در برنامه های خود قرار دهید. چرا که این مسجد بسیار کهن بوده و حوادث تاریخی زیادی را از سر گذرانده است.
رواق مسجد گوهرشاد از مکان های دیدنی مهم برای جهانگردان است و افرادی که در معماری و تاریخ هنر ایرانی اسلامی تخصص دارند. برای بازدید از این مسجد زمان کافی را صرف می کنند.
در حال حاضر ۶۰۰ سال از تاریخ ساخت این مسجد می گذرد، اما استحکام و ماندگاری مسجد نشان دهنده عظمت و قدمت آن است. این مسجد حوادث تاریخی زیادی را از سر گذرانده که پس از هر حادثه دوباره با عظمت برجا باقی می ماند.
در دوره های مختلف تاریخ این مسجد هم درگیر جنگ شده و همچنین در حوادث طبیعی نیز دچار آسیب شده است مانند:
- آسیب دیدگی در حمله ازبکان و تعمیر توسط شاه عباس صفوی
- آسیب دیدگی به دلیل وقوع زلزله در مشهد و مرمت در دوران قاجار
- آسیب دیدگی مسجد توسط گلوله باران روس ها
- آسیب دیدگی مسجد در زمان پهلوی اول، تعمیر و بازسازی آن توسط معماران هنرمند
بازدید از مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد که در داخل حرم رضوی قرار گرفته زحمت زیادی برای بازدید آن وجود ندارد. چرا که برای ورود به مسجد هیچ هزینه ای پرداخت نمی شود. در هر ساعت از شبانه روز که به حرم رضوی می روید، می توانید برای بازدید از این مسجد نیز زمان بگذارید.
مسئله مهمتر اینکه می توانید با رزرو بهترین هتل های مشهد که در مجاورت حرم رضوی قرار دارند، در هر ساعت از شبانه روز که تمایل دارید به زیارت رفته و از این مسجد هم بازدید کنید.
بهترین زمان برای سفر به مشهد، فصل بهار و تابستان است و البته فصل پاییز و زمستان هم به دلیل سرمای هوا، زیبایی های خاصی دارد که مورد علاقه همه مردم نیست و افرادی که تمایل به تماشای برف و راه رفتن بر روی آن را دارند، می توانند زمستان را برای سفر به مشهد انتخاب کنند.
نتیجه گیری
مسجد گوهرشاد در دوره تیموریان ساخته شده که همواره جلوه گاه تصمیم های بزرگ تاریخی و سیاسی بوده است. این مسجد که به دستور گوهرشاد بیگم همسر شاهرخ تیموری ساخته شده است. روایات زیادی برای ساخت این مسجد گوهرشاد بانو وجود دارد که با رفتن به این مسجد می توانید این حال و هوا را از نزدیک احساس کنید. پس در هنگام رزرو تور مشهد می توانید از کارشناسان حرفه ای و متخصص مجموعه ندا بال آسمان در این زمینه کمک بگیرید و با داشتن اطلاعات کامل تر به بازدید از این مسجد و سایر بناهای دیگر مشهد بپردازید.
تورهای پیشنهادی ندابال
تورهای داخلی: تور کیش | تور قشم | تور شیراز | تور اصفهان | تور چابهار
تورهای خارجی: تور استانبول | تور دبی | تور ارمنستان | تور آنتالیا | تور تفلیس