تاریخچه نقاره زنی حرم امام رضا

نقاره زنی حرم امام رضا یکی از مراسم ها و آیین هایی که در حرم امام رضا انجام می شود و به جرات می توان گفت که همه عاشق و دوستدار این صدا و نوای خوشی هستند که در محیط ایجاد می شود. کمتر کسی را می توانید پیدا کنید که اظهار کند صدای نقاره زنی را دوست ندارد. معمولا نقاره زنی حرم امام رضا صبح پیش از طلوع خورشید و عصر ها پیش از غروب، نواخته می شود و هر دلی را سرشار از  حسی عجیب می نماید. برای بعضی، این صدا خوش آهنگ ترین موسیقی است که تا به حال در طول عمر خود شنیده اند.

در نتیجه اگر از یک تور مشهد استفاده کرده و به زیارت حرم رضوی رفتید، بدون توجه به روند نقاره زنی حرم رضوی نباشید.

تاریخچه نقاره زنی

نقاره زنی در حرم امام رضا به سال های دوری بر می گردد و اصلا مشخص نیست که دقیقا از چه زمانی این آیین و رسم، پایه گذاری شد. در اسناد و مدارکی که موجود است، در این رابطه اصلا صحبتی نشده است و هیچ سندی وجود ندارد که در مورد زمان آغاز این رسم، سخنی گفته باشد. مدارک در دسترس تنها به یک موضوع اشاره کرده اند و آن هم این است که در قرن دهم، نواختن نقاره مرسوم بوده است و چیزی بیش از این ذکر نشده است.

نویسنده کتاب مهمان نامه بخارا از سلطان ماوراء النهر که محمد شیبانی که مشهد و طوس را به مالکیت خود در آورده بود، داستانی را نقل کرده است. سلطان محمد شیبانی، ظاهرا زمانی قصد داشته، به زیارت امام رضا علیه السلام برود و به همین سبب با جمعی از خدم و حشم خود رهسپار می شود. قرار بر آن بوده است که زمانی که محمد شیبانی به حرم امام رضا می رسد، نقاره زنی شروع شود و کسانی که متصدی این امر بودند، در محلی بالای بارگاه امام، بایستند و نفیر نوازی کنند. اما هنگامی که این فرد به حرم می رسد، دستور می دهد که به جای نفیر نوازی، فقیر نوازی کنند. زمانی که این فرد به درگاه حرم رسید، از مرکب خود پیاده شد،  مناسک زیارت و سایر آداب را ادا کرده و بعد از آن از حرم بیرون رفت.

علت ذکر این داستان اشاره به تاریخچه نقاره زنی حرم امام رضا است. این داستان گویای آن است که در قرون نهم و دهم، نقاره زنی وجود داشته و چیزی نیست که به تازگی مرسوم شده باشد. در ضمن نکته دیگری که می توان از این نقل متوجه شد آن است که جایگاه نقاره زنان از همان گذشته، جایی در بلندی بوده است.

اگر به تاریخ و وقایعی که در گذشته اتفاق افتاده است، علاقه مند باشید، حتما اطلاع دارید که در گذشته کوبیدن بر طبل و شیپور و نقاره در دربار پادشاهان یک امر عادی و طبیعی بوده است. در ایران نیز این ماجرا تا زمان حکومت قاجاریه وجود داشته است. اما اینکه نقاره زنی در حرم امام رضا دقیقا از چه تاریخی و  توسط چه کسی بنیاد نهاده شد، اصلا مشخص نیست و کسی از آن اطلاع دقیقی ندارد.

علت کوبیدن بر نقاره در حرم امام رضا

همان طور که در بالاتر نیز به آن اشاره شد، نقاره زنی هر صبح پیش از طلوع  خورشید و هر عصر پیش از غروب، نواخته می شود. ضمنا زمانی که حوادثی پیش آمد می کند که باعث شادی و نشاط مردم می شود، نیز این نقاره ها به صدا در می آیند و به بقیه مردم نیز اطلاع رسانی می شود.

ضمنا در شب هایی که میلاد یکی از معصومان در آن واقع شده است و یا برای جشن ها و مراسمات مذهبی مانند اعیاد فطر، قربان، غدیر و در لحظه تحویل سال، نقاره چیان در شیپور ها می دمند و نقاره زنی می کنند. البته نکته ای که وجود دارد آن است که در روزهای ماه محرم و صفر، به هیچ عنوان هیچ نوایی از این نقاره ها نواخته نخواهد شد و احترام مراسم سوگواری و عزاداری حفظ خواهد شد.

محل نقاره زنی

افرادی که وظیفه نقاره زنی حرم امام رضا را بر عهده دارند، معمولا بر روی یک بلندی قرار گرفته و بر طبل ها و شیپور ها می دمند. در حرم امام رضا نیز این محل بر بالای صحن انقلاب قرار دارد و به همین علت، صدای آن از فاصله های دور نیز شنیده می شود. ضمنا، هر کس در هر قسمتی از حرم که باشد، به راحتی می تواند آن ها را مشاهده کند.

جزئیاتی در مورد نقاره زنی

تیم نقاره زن حرم امام رضا یک گروه هفت نفری است که سه نفر از آنها وظیفه دارند بر طبل ها بکوبند و چهار نفر دیگر وظیفه نواختن در شیپورها را بر عهده دارند. البته در جای دیگر ذکر شده است که 11 نفر به عنوان نقازه زن فعالیت می کند و هر یک به ترتیب کاری را انجام می دهند.

نقاره زنی حرم رضوی به وسیله طبل و شیپورها که به آن ها کرنا گفته می شود، انجام می شود. یک نکته جالب آن است که طبل ها ذکر ندارند و تنها به عنوان یک صدا همراه با کرنا نواخته می شود. اما کرناها ذکر دارند که از گذشته تا به امروز سعی شده این ذکر حفظ شود و تغییری در آن ایجاد نشود. در این ذکر، نقاره زنان،  امام رضا را طرف صحبت خود قرار می دهند و بسیار عاشقانه و بدون هیچ تکلفی با او صحبت می کنند. کرناها با زبان خود از امام رضا درخواست می کنند که در کوران مشکلات و زندگی در این دنیا، دادرس و فریاد رس آن ها شود.

تورهای پیشنهادی ندابال

تورهای داخلی: تور کیش | تور قشم | تور شیراز | تور چابهار | تور اصفهان

تورهای خارجی: تور استانبول | تور دبی | تور آنتالیا | تور تفلیس | تور ارمنستان