حمام مهدی قلی بیگ را بهتر بشناسید!

حمام مهدی قلی بیگ، یکی از جالب ترین و پر طرفدارترین جاذبه های گردشگری در مشهد است. این حمام هم برخی از حمام های معروفی همچون حمام فین در کاشان و یا حمام گنجعلی از اهمیت بسیاری به لحاظ گردشگری برخوردار می باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با این حمام آشنا کنیم. این شناخت کامل به شما که با تور مشهد به این شهر سفر کرده و می خواهید از موزه های مشهد دیدن کنید برای شما کاربردی باشد.

تاریخچه

این حمام در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده و در سال 1300 خورشیدی به درخواست فردی به نام مهدی قلی بیگ باز سازی و وقف مردم گردید که با معماری زیبا و خارق العاده اش شکوه و عظمت معماری ایرانی را به رخ می کشد. حمام مهدی قلی بیگ در سال 1356 شمسی در فهرست آثار تاریخی ثبت گردید و نکته جالب اینجاست که مردم تا حدود سی سال پیش از این حمام استفاده می کرده اند. اما با پیشرفت سیستم لوله کشی شهری به منازل تقریبا بدون استفاده ماند. این حمام در طول دوره های مختلف مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است و آخرین بار هم در سال 1378 از سوی اداره میراث فرهنگی به بازسازی مجدد این بنا پرداخت.

قسمت های مختلف حمام

حمام مهدی قلی بیگ شامل بخش هایی از قبیل سردر حمام، هشتی ورودی، سربینه یا رختکن، گرمخانه، میاندر، خزینه، فضای گربه رو، تون، نظافت خانه و چاله حوض در متراژی بالغ بر 2000 متر مربع می باشد. نخستین بار درب حمام در سال 1385 مصادف با سالروز ولادت امام هشتم به عنوان موزه مشهد به روی مردم گشوده شد.

برای ساخت حمام از مصالحی همچون ساروج، آهک، فلز، سنگ و شیشه و کاشی استفاده شده است. زمانی که وارد حمام می شوید دالان کوچکی پیش روی شماست که در سمت راستش باجه فروش بلیط قرار گرفته، انتهای دالان با یک پله به قسمت هشتی متصل می شود. درست در همین قسمت نقشه حمام به طور کامل بر روی دیوار نصب شده و با ویترینی از وسایل قدیمی استحمام احاطه می شود. بخش بعد سربینه است که با هشت ستون و سقفی گنبدی شکل که با نگاره هایی زیبا تزیین شده چشم هر بیننده ایی را خیره می کند. قوس های داخل گنبد با طرح های پنج و هفت شاخ بزی از سبک معماری اصفهان الهام گرفته شده است که در نوع خود بی نظیراند.

در قسمت هشتی بخشی از موزه مردم شناسی و زندگی روزمره مردم در گذشته به نمایش گذاشته شده، برای روشنایی داخل حمام از نورگیرهایی به نام گلجام که در سقف بهره گرفته اند که متناسب با تابش نور خورشید در طول روز روشنایی مقبولی را به حمام می بخشد.

در قسمت سربینه چهار غرفه وجود دارد که سه تا از آن ها به عنوان رختکن و یکی که از همه بزرگتر است به غرفه شاه نشین معروف می باشد که برای اشراف زادگان و شاهزاده ها مهیا می گردیده است. در آن زمان مسئول حمام نیز در سربینه می نشسته و به امور حمام رسیدگی می نموده. نقاشی های گنبد سربینه نمایشی از رزم های رستم و سهراب و یا بخشی از امور روزمره ی مردم می باشد که بعد ها به این بنا اضافه شده.

در وسط هشتی یک حوضچه کوچک قرار دارد که با آب سرد پر می شده و مردم بعد از خروج از خزینه پای خود را در آب سرد حوضچه فرو می بردند تا از دمای بدنشان کاسته شده و وارد قسمت سردتر حمام شوند. در طب سنتی این کار را برای جلوگیری از کمر درد و یا واریس رگ های کمر تجویز می کردند.

در بخش دیگر، قسمت گرمخانه قرار گرفته که شامل چهار ستون و سه غرفه می باشد و مردم برای شست و شوی خود به آن جا می رفتند اما اگر کسی به بیماری سختی دچار بود حق استفاده از این قسمت را نداشت و باید در اتاقکی کوچک به نام خلوتگاه به استحمام می پرداخت. در قسمت آتشخانه یا تون با سوزاندن هیزم حمام را گرم نموده و دود حاصل از آتش را از مسیری به نام گربه رو به خارج از حمام هدایت می کردند.

در قسمت موزه مشهد که بخش عظیمی از حمام را به خود اختصاص داده اشیائی مربوط به حدود 400 سال پیش به نمایش گذاشته شده اند، ابزار و وسایلی همچون کمان های چوبی که به دوره ی شاه عباس صفوی بر می گردند. کمی جلوتر به چاله حوض می رسیم که افراد بعد از استحمام در آن به آب تنی می پرداخته اند که به نسبت سایر چاله حوض های دیگر بسیار بزرگتر و با معماری باشکوه تری ساخته شده است.

شرایط و ساعات بازدید از حمام مهدی قلی بیگ

برای بازید از حمام مهدی قلی بیگ در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8 صبح الی 30/12 ظهر و در روزهای پنج شنبه از ساعت 9 صبح تا 30/11 به این مکان تاریخی و زیبا بروید.

آدرس

از خروجی غربی صحن رضوی که خارج شوید، انتهای خیابان اندرزگو 13، انتهای بازار فرش فروش ها حمام تاریخی مهدی قلی بیگ قرار گرفته است.